Yüksek Enflasyonda Borsa Yatırımı

Enflasyon ve Borsa

Borsadaki ralliden azami şekilde faydalanmak için bir süredir yazılardan uzak kaldık.

Bugün, geçtiğimiz hafta  üzerinden Adem Ayan Hoca’nın bir tweet’ine yazdığım yorum ile aklıma gelen bir konuda görüşlerimi paylaşmak istiyorum: Enflasyon ve borsa.

Moda tabirle, 2 yıl önce 10 liraya aldığımız ay çiçeği yağının bugün 30 lira olmasına enflasyon diyoruz. Geçen sene maaşımızla 1 iPhone 13 alabiliyorken bu sene iPhone 11 almak da yine enflasyon yüzünden.

Peki bu durumda borsa yatırımcıları ne yapacak?

Öncelikle birkaç tespit yapayım: Bu yazıyı okuyorsanız muhtemelen 40 yaşından gençsiniz ve akıllı telefonlar uzun zamandır hayatınızda. Borsa İstanbul’da 2010’dan sonra yatırım yapmaya başlamışsınızdır. Yani 2008 Krizi’nin etkileri azalırken ve ülke görece ekonomik durumunu dış yatırımlar ile düzeltmişken.

Bu yıllarda en önemli husus ise cari açığın gelen yatırımlarla düşmesi, makroekonomik verilerin 2001 IMF programına bağlı kalınması sayesinde süratle düzelmesi, güçlü bir bankacılık sisteminin kurulması ve yıllık %100 enflasyonlardan 5-10 bandına gelinmesiydi.

Borsa yatırımcısı, yıllık %10-12 mevduat faizi ve %10 enflasyonu rahatça yenebiliyordu. Borsa mantıklı ve kârlı bir yatırımdı.

Değişen Şartlar

Ancak benim pek çok olayı açıklarken kullandığım 2018 yılında hesaplar sapmaya başladı. Kur kaynaklı ilk ödemeler dengesi krizi patlak verdi, üstüne Rahip Brunson Krizi ile Dolar/TL’de inanılmaz rakamlara şahit olduk. 2018’de yıllık enflasyon bu nedenle sapıttı. Bu arada Borsa İstanbul da, hatırlayan hatırlar, 120 bin zirvesinden sonra yataya sardı. (Tam 2 yıl)

2019‘da yatay bir kur gördük, en azından bir günde inanılmaz çıkışların olduğu bir gün görmedik. Enflasyon kabaca %12 oldu. 

2020‘de önce pandemi, üstüne Berat Albayrak dönemi kuru, bir yandan da enflasyonu coşturdu. Borsa bu süreçte sonbaharda küçük hisselerle bir ralliyle yetindi.

2021‘de Naci Ağbal’ın görevden alınması ile kur coştu, borsa devreler kesti. Yine sonbaharda büyük hisselerin öncülük ettiği bir ralliye başladı ki 17 Aralık’ta önce kur bir operasyonla düştü, birkaç gün sonra da borsa. Ancak enflasyon bankaların ortak operasyonu ile düşürülemiyordu. 2021’de enflasyon rekor kırdı.

Yeni Sorular

Enflasyonu sadece kur etkilemiyor. Ancak yukarıda anlattığım sıralamaya bile baksanız aralarındaki örüntüyü görebilirsiniz. Erhan Aslanoğlu Hoca’nın hesabına göre kurdaki 1 TL’lik artış enflasyona 1,5-2 puan etki ediyor. (Genel kabul görmüş bir kural bu)

Pandemi sebebiyle verilen ucuz krediler de enflasyonu gecikmeli olsa körükledi: Sonuçta ev fiyatları ortalama 2,5’a, araba fiyatları 3’e katladı. İnşaat maliyetleri sadece son 6 ayda 2’ye katladı. Pandemi ve Ukrayna krizi son tüyü dikti. Enerji ve gıda fiyatları o kadar arttı ki benzinin litresi 20 TL’ye, ay çiçeğinin litresi 30 TL’ye dayandı.

Her şeyin fiyatı bu kadar artarken bizim borsa yatırımcımız kendini sorgulamaya başladı: Ben bu kadar stresi çekip yıllık paramı 2’ye katlayabilir miyim? Kredi çekip ev, araba alsam, yağ alıp depolasam daha kârlıyım, niye borsa ile uğraşayım? Kimisi uzun vadeciyim demeye başladı, kimisi temettü yatırımcısı olmak istiyorum diye formüller üretti.

Öncelikle bir gerçeği kabul edelim: Yüksek enflasyon ortamlarında borsa yatırımcısı olmak çok zor. Teknik ve temel analiz yöntemleri ABD, Almanya ve Japonya gibi düşük hatta eksi enflasyonlu ülkelerde bulunmuştur. Ünlü fonların bu ülkelerdeki yıllık %15-20 kazançları önemli başarılar olarak sunuluyor. Ama ya yıllık enflasyon resmî olarak %61, gayri resmi %141 ise. (Bu yüzden büyük bankaların risk management bölümlerinde ikitelli escort çok sayıda Türk görebilirsiniz. Zira millet olarak enflasyona alışığız. Bir İtalyan, İsveçli bu ortamda ne yapacağını bizim kadar iyi bilemez.) Kim geçen seneki portföyü 2’ye katladı? Ya 3’e? Ama dolar, altın, ev, araba alan bile voliyi vurdu.

Akıl Oyunları

Burada yapılan en önemli yanlışı izah edeyim: Enflasyon düşükken yatırımlar genelde mevduat faiziyle kıyas edilir. Garanti kazanç %20-25 ise neden uğraşalım denir. Geçen yıl sonunda günde 1 TL artan kuru görünce herkes dolar alalım dedi. Ya da gram altın her rekor kırdığında yine borsayı kötülediler. Aylık en çok getiriyi bulup kazanan biri varsa söyleyin, onu takip edelim. Bu tür kıyaslamalar sizi üzer, üstelik adil bir mukayese olmaz.

Bu mantıkla evin bir odasına A4 kâğıt depolasa idik, ki topu 100 TL olmuş, zengin olmuştuk. Var mı böyle biri? Ya da 20 sene önce Ereğli alsaydık diye birileri peyda oluyor ara ara. 20 yıl önce o kadar paran var mıydı, borsa nedir biliyor muydun? İnternet bankacılığı bu seviyede miydi? Al-sat için hiç telefonda sıra bekledin mi koçum sen?

Borsa yatırımcısı kendini endeksle mukayese eder. Kaldı ki tek bir yatırım aracı kullanmanızı dayatan biri de yok. Sepet yapıp ev olmasa da altın, dolar, mesele arazi, eurobond, borsa karışımı yaparsanız çekmeköy escort bu ortamda kazançlarınızı arttırmış olursunuz. Ayrıca enflasyon endeksli yatırım fonlarına, performans odaklı yatırım fonlarına ya da kamu/özel sektör borçlanma araçlarına endeksli fonlara yatırım yapabilirsiniz. 

Sonuç Niyetine

Uzatmayayım. Geriye dönüp dövünmeye gerek yok. Yüksek enflasyon ortamında yatırım yapmak zordur. Hesabınızı yapın. Buna değmez diyorsanız hiç ısrar etmeyin. Para kazanmaktan daha önemlisi insanın sağlığını korumasıdır. İki kuruşla macera yaşayacağım diye huzurunuzu kaçırmayın.

Ama disiplinli bir yatırımcı olmak ve trade kurallarınıza sadık kalıyorsanız okmeydanı escort taviz vermeyin. Birileri sürekli rekorlar kıran yatırım araçlarını sayadursun, siz portföyünüze odaklanın, yeni yatırım araçlarını inceleyin, uzmanlardan yardım alın. Pişman olmazsınız.