Tarihî Günler 2- Kurda Ortalık Karışık

Tarihî Günler

Bir önceki yazımızda geçen cuma (17 Aralık) Borsa İstanbul’da meydana gelen inanılmaz fiyat hareketlerine dikkat çekmiştik. Eldeki verilerle yaşanan bu olayın spot-vadeli piyasa arasında yaşanan anormal fiyatlamadan kaynaklandığını ifade etmiştik.

Tam işler borsa tarafında biraz düzeldi derken bu sefer de kur tarafına inanılmaz olaylar yaşadık. 

“Bunlar neden yaşandı?” ve “Bundan sonra neler olabilir?” sorularına birlikte cevap arayalım.

Bir Gece Ansızın Geldiler

Günde 1 lira artış gösteren Dolar bir süredir ülke gündemini işgal ediyordu. 

12 Kasım’da 10’u geçen Dolar/TL, 20 Aralık akşam 21:00 sıralarında 18,24 ile tarihî rekorunu kırıyordu.

CB Erdoğan ekrana çıktı ve yeni bir piyasa enstrümanından bahsetti: Vatandaşın parasının değerini korumak için artık döviz almasına gerek kalmayacaktı. Mevduatta kaldığı müddetçe, mevduat-kur farkı kendisine ödenecekti.

Ayrıntılar belli olmamakla birlikte Dolar/TL yönünü kısa sürede aşağı çevirdi ve Dolar günü 13,09 TL’den kapattı.

An itibarıyla 11,39’dan işlem görüyor kur. Spot piyasaya baktığımızda hacimde bariz bir değişiklik yok.

Zaten 18 hareketinde de işlemlerin çoğu vadeli ve opsiyon piyasalarında gerçekleşiyordu; şu anki düşüş de yine bu piyasalar tarafından tetikleniyor.

Yine de bu çapta bir düşüş, piyasa oyuncularının yıllardır görmediği şeyler.

Tarih ve Tekerrür

Bu çapta olmasa da piyasa oyuncularının sert geri çekilmelere alışık olduğu bir gerçek.

Rahip Brunson krizi zamanı 7,08’den 5,20’lere; Berat Albayrak’ın istifası ile 8,50’den 7 liraya düşen ve Naci Ağbal’ın istifası ile 7 TL’den 9,5’a gelen bir kur hareketi izledik son 3 yılda.

Ancak bir günde bu kadar volatil bir hareket daha önce görülmemişti. Düşüş pek çok açıdan sevindirici olsa da bir varlığın sürekli düşmesi ve artmasından daha tehlikeli olan daha volatil olmasıdır. Türk Lirası aylardan beri bütün küresel oyuncuların dikkatini çekiyor. Yaşanan bu olaylar da bu görüşü desteklemekten başka işe yaramıyor.

Peki Kalıcı Olur mu?

Zorunlu karşılıkların arttırılması, alım-satım işlemlerinde koyulan yüksek komisyonlar vd. uygulamalar TL’nin değer kaybını en fazla 1-2 gün geciktirebildiler. Bu düzenleme birinci günde çok etkili oldu; ancak dediğim gibi vadeli ve opsiyon piyasasında işlem yapan profesyonellerin yön verdiği bir fiyatlama bu. Dolayısıyla her an her şey olabilir.

Elimizde henüz veri olmamasına rağmen önümüzdeki haftadan itibaren şunu da göreceğimizi düşünüyorum: Başta kamu bankaları olmak üzere dün geceki algıyı güçlendirmek için yapılan büyük çaplı satışlar. Sonuç olarak bu trendin kalıcı olacağını söylemek çok zor.

Kaldı ki açıklanan pakete baktığımızda devlet iç borçlanma senetlerine, hisse temettülerine uygulanan vergilerde indirime gidildiği görülüyor. Yani devlet daha az vergi toplayacak ve vatandaşı döviz tutmasın diye aradaki farkı azalmış gelirinden tamamlayacak.

Makroekonomik verilerimiz arasında görece iyi durumda olan tek veri kamu borcu/milli gelir oranımız. Bu düzenlemelerde ısrar edilirse Hazine’nin disiplininden de artık söz edemeyeceğiz. Dahası bu ödemelerin yapılması için Hazine tek bir kapıyı çalabilir; Merkez Bankası’nın kapısını ve daha çok TL talep edecek. Bu durumun ise zaten ipini koparmış enflasyonu iyice coşturacak adım olduğunu söylemeye gerek yok.

Sonuç

Yıllardır piyasayı izliyorum ve anlamlandırmaya çalışıyorum. 2016’dan beri yaklaşan kur krizi için yakın çevremi, son 2 yıldır da takipçilerimi uyarmaya çalıştım. 2018’in ilk gününden beri kurun çok daha kötü yerlere gideceğini büyük bir gönül rahatlığı ile ifade ettim.

Bugün de farklı değil; palyatif tedbirlerle zaten açıklama ve yönlendirmelerle artmış kurun, dün gece itibarıyla yalnızca üzerindeki köpük alındı. Bu köpüğü de yine biz yaratmıştık. Ancak yemek daha bitmedi. Vatandaşın bu açıklamalara itibar edip bu yeni enstrümana teveccüh gösterip göstermeyeceği bir yana, büyük oranda kur kaynaklı enflasyon yerini  kısmen TL bolluğu kaynaklı enflasyona bırakacak. Mazota, peynire, yumurtaya zamlar kesilmeyecek.

Yüksek enflasyondan hiper enflasyona, dolayısıyla yüksek kura olan yolculuğumuz kısa bir aradan sonra devam edecek. Bu da hepimiz için 90’lı yıllara dönüşün resmî olarak kabul ve ilan edilmesi demek.

Bu süre zarfında cuma günü borsayı zirveden satıp dün akşamki hareketi önceden haber alıp çifte kazanan piyasa manipülatörlerine de selam olsun.