Makro Gelişmeler ve Borsa İstanbul- 2 Şubat 2022

Yeni Gündem

Birkaç haftadır ekonomi kanallarında tek bir gündem dikkat çekiyor: FED 2022’de ne yapacak?

Fed küresel piyasaların odaklandığı faiz kararını 26 Ocak akşamı açıkladı. Beklentilere paralel şekilde faiz, değiştirmedi. Karar metninde, varlık alım operasyonunun Mart başında tamamlayacağını açıkladı. Diğer taraftan, Fed Başkanı Jerome Powell, “Faizi Mart toplantısında artırma niyetindeyiz. Bunu yapmak için koşullar uygun.” açıklamasında bulundu.

Neler Olmuştu?

Her şey 2008’de başladı. ABD’de başlayan ve bütün dünyayı etkileyen finans krizinden çıkış reçetesinin, majör merkez bankalarının piyasaları desteklemesi olduğuna karar verdiler. Hikâye uzun ve pek çok kişi tarafından anlatıldı. Neticede başta FED, Avrupa, İngiltere ve Japonya merkez bankaları politika faizlerini indirdiler, (bazen eksi seviyelere) kesenin ağzını açtılar, önce sorunlu varlıkları üstlerine aldılar, sonra da bilançolarının rekorlar kırması pahasına küresel piyasaları likideteye boğdular. Örneğin FED’in 2008’deki 700 milyar dolarlık bilançosu sadece 4 sene içinde 4’e katladı.

Bilanço(lar) 2016’da yataylaştı ve 2018’de düşüş eğilimine girdi. “Bu özel durumun sonuna mı geldik?” diyorduk ki küresel manzaranın sanıldığı kadar iyi olmadığı anlaşıldı. Üstüne bir de 2020 başında yaşanan pandemi gelince tarihte benzerine az rastlamadığımız hamleler yapmak ve ekonomi kitaplarını yeniden yazmak zorunda kaldılar.

Ancak bazı bölümleri yeniden yazmaya gerek yok zira neler olacağını uzmanlar büyük oranda biliyor. Küresel likidite; bolluk demekti, enflasyon demekti, ucuz dolar/euro demekti, sıcak para demekti. Değerli metaller, borsalar, emtialar, petrol fiyatları, ev, araba ne sorarsanız sorun, fiyatlar küresel ölçekte arttı.

FED “Tamam” Dedi

Aylardan beri FED her toplantıda dile getirdi: Artık varlık alımlarını durduracağım, bilançomu küçültme yoluna gideceğim, faiz yükselmeye başlayacağım. Neden mi? Çünkü ABD’de enflasyon %7’yi buldu. Bizim gibi ülkelerde komik olan bu rakam, ABD için isyan sebebi. Politika faizinin de 0-0,25 olduğunu hatırlayın. (Faizi sıfıra indirsen de enflasyon inmiyor demek ki)

Kaynak: Bloomberg HT, AB ve ABD enflasyonları 2008 Krizi seviyesinde

Dolayısıyla FED, ben artık bu yükü kaldıramıyorum, önce dünyayı kurtarma görevini bırakıyorum, diyor. Bu operasyon tabii ki bir-iki yılda bitecek iş değil ama piyasada fiyatlamalar erken başlar.

Gördüğünüz gibi 2022 yılı başından beri Avrupa Stoxx 600 endeksi, Gelişen Ülkeler ETF’si ve Küresel Borsalar ETF’si düşüşte.

Borsa İstanbul Ne Yapacak?

Borsa İstanbul pandemi sürecinde çok iyi 2 fırsat sundu. Birincisi 2020’nin sonbaharında yan tahtaların uçtuğu ilk ralli, ikincisi de geçtiğimiz sonbaharda başlayan ve Bist 30 hisselerinin önderlik ettiği 2. ralli.

İkisinin sonunda da büyük kırılmalar yaşadık. İlkinde Naci Ağbal görevden alındı ve devre kesiciler devreye girdi. Diğerinde de nedensiz yere 17 Aralık 2021’de çarpıldık ve hâlâ diken üstündeyiz.

Bu süreçte çok iyi kazandığımız zamanlar oldu, evet. Ancak aylarca bir hissede bekleyip tam kâr etmeye başlayıp kumarhanelerdeki gibi birkaç günde bu kazançlar eriyince endeksin niteliği ile ilgili sorular yükselmeye başlıyor.

Öte yandan bu süreçte tarihe geçecek kur krizleri de yaşadık. Ekonomi yönetimi serbest piyasa ruhuna aykırı pek çok önlem almaya başladı. Bu tedbirler sonucunda yabancı takas oranı düştü. 22 Ocak 2022 itibarıyla YBO %40,59. (Tarihsel ortalama %65)

1 Ocak 2020’de 100 birim paranız, gelişen ülke piyasalarında olsa 110 birim, ortalama bir dünya borsasında olsa 125 birim olacakken Borsa İstanbul’da 60 birime geriledi.

1 Ocak 2020’de dolar cinsinden 1,91 $ olan endeks, şu an 1,46 $. 

Kısaca bu bol likiditeli süreci borsa bağlamında niteliksiz 2 ralli haricinde hiç iyi kullanamadık. Ve şimdi sular çekilmeye başladı.

Benzer Bir Vaka

FED’in varlık alımlarını azaltmaktan ve faiz arttırımından en son 2018-2020 arasında bahsetti. Bu süreçte endeks önce 120 binden 86 bine kadar düşmüş, sonra biraz toparlamış ancak tekrar 83 bin dibine gelmişti. O zaman ABD enflasyonu %1-2 aralığında idi.

Dolayısıyla bu süreçte 3 kat enflasyonla mücadele etmeye çalışan, yıllarca dünyanın toparlamasını beklemiş ve programını az çok açıklamış, Trump sonrası dönemi yönetmeye çalışan bir FED var.

Üstat Buffet’ın söylemi ile yakında denize kimin donsuz girdiğini hep birlikte göreceğiz.